Zarówno drenaż limfatyczny ręczny składaja się z dwóch faz:

Celem zabiegu jest przywrócenie fizjologicznego drenażu tkankowego oraz tworzenie optymalnych warunków do regeneracji uszkodzonego układu limfatycznego. Drenaż limfatyczny zwiększa objętość czasową limfy, czyli czas potrzebny do naprzemiennego napełniania i opróżniania się początkowych naczyń limfatycznych, a tym samym przyspiesza transport limfocytów wytworzonych w węzłach chłonnych.

 

Węzły chłonne pełnią w organizmie funkcje odpornościowe, a także odgrywają istotną rolę w transporcie płynu limfatycznego. W warunkach fizjologicznych znaczna część limfy doprowadzonej do węzłów ulega resorpcji (wchłanianiu) przez naczynia krwionośne, w wyniku czego dochodzi do zmniejszenia ilości limfy odpływającej w stosunku do napływającej. W sytuacji chorobowej, gdy węzeł chłonny znajdzie się w pobliżu aktywnego stanu zapalnego, może dochodzić do zastojów, będących efektem zwiększonej produkcji filtratu tkankowego w odniesieniu do pojemności transportowej układu chłonnego. Natomiast przedłużający się zastój będzie prowadzić do utworzenia się obrzęku limfatycznego.

 

W literaturze wyróżnia się dwa rodzaje obrzęków limfatycznych: pierwotne oraz wtórne. Obrzęk pierwotny wynika z nieprawidłowej budowy bądź fizjologii układu limfatycznego. Do obrzęku wtórnego dochodzi zaś w wyniku uszkodzenia naczyń i/lub węzłów chłonnych, spowodowanego chorobą nowotworową, kontuzjami, zabiegami operacyjnymi czy radioterapią.

 

Wskazania medyczne do drenażu limfatycznego obejmują pierwotne i wtórne obrzęki limfatyczne, obrzęki tłuszczowe, obrzęki żylno-limfostatyczne oraz obrzęki pourazowe i pooperacyjne. Obecnie także coraz częściej masaż ten wykorzystywany jest u sportowców jako element regeneracji powysiłkowej, jak również jako zabieg wellness w celu likwidacji uczucia ciężkości nóg, redukcji cellulitu czy oczyszczania organizmu z toksyn.

 

Przeciwwskazania do drenażu limfatycznego dzieli się na ogólne i miejscowe. Do przeciwwskazań ogólnych bezwzględnych należy niewyrównana niewydolność serca (co wyklucza drenaż w przypadku obrzęków sercowych) oraz ostre stany zapalne wywołane przez zarazki chorobotwórcze. Złośliwe nowotworowe obrzęki limfatyczne uznaje się za przeciwwskazanie względne. Przy pracy w obrębie głowy i szyi przeciwwskazanie stanowić będą także: nadczynność tarczycy, nadwrażliwość zatoki tętnicy szyjnej oraz zaburzenia rytmu serca. Pacjenci po 60 roku życia potrzebują konsultacji lekarza prowadzącego przed zabiegiem. W przypadku pracy w obrębie jamy brzusznej szczególnymi przeciwwskazaniami będą: menstruacja, ciąża, epilepsja, uchyłkowatość jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna, tętniaki aorty brzusznej, znaczne zrosty pooperacyjne oraz popromienne stany zapalne narządów miednicy mniejszej.

 

Zgodnie z zaleceniami Międzynarodowego Towarzystwa Limfologicznego manualny drenaż limfatyczny stanowi, obok bandażowania wielowarstwowego, ćwiczeń usprawniających odpływ chłonki i pielęgnacji skóry, element kompleksowej terapii udrażniającej (CDT – complex decongestive therapy), będącej podstawową metodą leczenia zachowawczego obrzęku limfatycznego. Tak szeroki wachlarz działań ma na celu poprawę stanu funkcjonalnego pacjenta. Terapia ta obejmuje dwie fazy działania.

 

Faza intensywna – skoncentrowana na maksymalnej redukcji istniejącego obrzęku. W tej fazie nacisk kładzie się na codzienne drenaże limfatyczne, kompresoterapię (bandażowanie) i edukację pacjenta odnośnie ćwiczeń i codziennej pielęgnacji skóry. Jej czas trwania jest dobierany indywidualnie do stanu pacjenta i kończy się w momencie, gdy dalsza redukcja nadmiaru chłonki przestaje być możliwa.

Faza utrwalająco-optymalizująca – mająca na celu podtrzymanie osiągniętych efektów terapii. Jej skuteczność zależy od stopnia zaangażowania pacjenta w terapię, ponieważ to na jego barkach spoczywa dbałość o codzienną pielęgnację skóry, bandażowanie, ćwiczenia usprawniające i automasaż. W tej fazie drenaże wykonuje się 1 – 2 razy w tygodniu. Ze względu na przewlekły charakter dolegliwości, jaką jest obrzęk limfatyczny, faza ta powinna trwać do końca życia pacjenta.
 

Dla podtrzymania efektów drenażu u osób borykających się z obrzękami, przeciążeniami w pracy kończyn dolnych bądź niewydolnością układu żylnego zaleca się noszenie odpowiednich materiałów kompresyjnych, zapewniających ochronę przed nasileniem dolegliwości. W celach profilaktycznych stosuje się rajstopy i pończochy uciskowe o 1 lub 2 klasie ucisku, a u osób z utrwalonymi obrzękami – bandaże i bieliznę z minimum 2 klasą ucisku."

(tekst: mgr. farm. Magdalena Fuszara)